Ποιες οι αιτίες των εμβοών – βουητών των αυτιών, πώς γίνεται η διάγνωση και τι μπορεί να κάνουμε για να μην χειροτερεύσουν;

Συντάκτης: Aλέξανδρος Γιατζίδης, Μ.D., medlabnews.gr

Τα βουητά των αυτιών είναι θόρυβοι που ακούγονται στο ένα η και τα δύο αυτιά, συνεχείς ή διακεκομμένοι, συνεχόμενοι ή περιοδικοί που ποικίλλουν από την απλή αίσθηση θορύβου και μικροενόχληση μέχρι την έντονη δυσφορία λόγω της έντασης τους, σε σημείο οι ασθενείς να μην μπορούν να ζήσουν φυσιολογική ζωή. Οι εμβοές μοιάζουν σαν τα παράσιτα του ραδιοφώνου ή ως μονότονοι συνεχείς ή διακοπτόμενοι ήχοι που μπορεί να φεύγουν και να επανέρχονται. Οι εμβοές δεν ...πρέπει να συγχέονται με τις ακουστικές ψευδαισθήσεις, που συνοδεύουν ορισμένες ψυχιατρικές καταστάσεις. Οι εμβοές γίνονται αντιληπτές μόνο από τον πάσχοντα.

Στις περισσότερες περιπτώσεις προκαλούνται από καταστροφή των αισθητηρίων κυττάρων του ακουστικού νεύρου, στο εσωτερικό αυτί. Η καλή κατάσταση αυτών των τελικών απολήξεων του ακουστικού νεύρου είναι σημαντική για καλή ακοή και η βλάβη τους οδηγεί σε μείωση της ακοής και πολύ συχνά σε εμβοές. Στους ηλικιωμένους η προοδευτική μείωση της ακοής συχνά συνοδεύεται από εμβοές. Στους νέους η έκθεση σε δυνατό θόρυβο είναι πιθανόν η πιο συχνή αιτία εμβοών.

Συνήθως οι εμβοές συνοδεύουν ορισμένες παθήσεις του αυτιού, όπως η ωτοσκλήρυνση, η εκκριτική ωτίτιδα, η ενσφήνωση στο τύμπανο κάποιο μικρού ξένου σώματος ή μια σφηνωμένη κυψελίδα, η πρεσβυακοΐα, σύνδρομο Μeniere. Άλλοτε πάλι ενώ γίνονται εκτεταμένες έρευνες δεν εντοπίζεται καμιά αιτία που να προκαλεί τις εμβοές με επακόλουθο την κακή ποιότητα της ζωής των πασχόντων, αφού η ζωή τους γίνεται ανυπόφορη και εμπλέκεται και με ψυχολογικές παρενέργειες.

Πιθανές αιτίες είναι: 

Συλλογή υγρού πίσω από το τύμπανο (εκκριτική ωτίτιδα) Πίσω από το τύμπανο υπάρχει μία κοιλότητα με αέρα. Ο αέρας αυτός φυσιολογικά ανακυκλώνεται από τη μύτη διαμέσου ενός αγωγού, που ονομάζεται ευσταχιανή σάλπιγγα. Όταν ανεβαίνουμε ή κατεβαίνουμε απότομα σε υψόμετρο, πολλές φορές αισθανόμαστε τα αυτιά μας να βουλώνουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις η ευσταχιανή σάλπιγγα δεν λειτουργεί επαρκώς, οπότε και προσπαθούμε να αποκαταστήσουμε τη δίοδο αέρα φουσκώνοντας τα μάγουλα με κλειστή τη μύτη ή καταπίνοντας κλπ.

Διάτρηση τυμπάνου Η τρύπα στο τύμπανο γίνεται συνήθως από ωτίτιδες, οξείες ή χρόνιες και σπανιότερα από τραυματισμό πχ χαστούκι. Ανάλογα με τη θέση της πάνω στο τύμπανο και το μέγεθος της προκαλεί διάφορο βαθμό βαρηκοΐας και βουητών. Σε περίπτωση διάτρησης του τυμπάνου, είναι πολύ σημαντικό να διατηρείται το αυτί στεγνό, δηλαδή να μη μπαίνει νερό στο αυτί και να αντιμετωπίζεται η ωτόρροια, αν υπάρχει, δηλαδή η εκροή πυώδους υγρού από το μέσο αυτί. Η θεραπευτική αντιμετώπιση αντιμετωπίζει κατά κανόνα και τα βουητά. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή για να αποφευχθεί σοβαρή μόλυνση του αυτιού.

Ωτοσκλήρυνση, Η ωτοσκλήρυνση είναι κατάσταση που μπορεί συνήθως να εμφανιστεί μετά το 15-18^ο έτος της ηλικίας και οφείλεται σε δυσκαμψία των ακουστικών οσταρίων. Συγκεκριμένα ο αναβολέας δεν μπορεί να μεταδώσει τους ήχους προς το εσωτερικό του αυτιού. Η ωτοσκλήρυνση μπορεί να συνοδεύεται από βαρηκοΐα ποι ποικίλει και μπορεί να εξελιχτεί μέχρι και στην απώλεια της ακοής. Μερικοί ασθενείς παραπονούνται και για την εκδήλωση ιλίγγων. Συνήθως οι εμβοές από ωτοσκλήρυνση, όσο έντονες και ενοχλητικές να είναι υποχωρούν αμέσως, αν ο ΩΡΛ δοκιμάσει στο αυτί ή τα αυτιά, στα οποία εμφανίζονται οι εμβοές ένα απλό ακουστικό βαρηκοΐας.

Μόλυνση και φλεγμονή στο αυτί.

Κερί μέσα στο αυτί.

Ξένα σώματα στον έξω ακουστικό πόρο. Η ενσφήνωση στον έξω ακουστικό πόρο ενός ξένου σώματος, π.χ. τρίχα, έντομο κυψελίδα, που έρχεται σε επαφή με το τύμπανο μπορεί να προκαλεί μονόπλευρα εμβοές στο αυτί. Ο καθαρισμός του αυτιού εξαφανίζει τις εμβοές.

Πρεσβυακουσία

Η πρεσβυακουσία είναι κατάσταση ανάλογη της πρεσβυωπίας στην οφθαλμιατρική. Πρόκειται για τη γήρανση του αυτιού ως συνέπεια εκφύλισης των κυττάρων του εσωτερικού αυτιού, αλλά και των νεύρων της ακοής. Το πρόβλημα εκδηλώνεται με ελάττωση της ακοής και πολύ συχνά και με βουητά στα αυτιά. Επειδή η πρεσβυακουσία είναι προοδευτική, δηλαδή εμφανίζεται σταδιακά, ο εγκέφαλος συνηθίζει την κατάσταση και έτσι ο βαρήκοος αργεί να αντιληφθεί την ελάττωση της ακοής του. Τις περισσότερες φορές είναι οι συγγενείς, οι οποίοι πρώτοι παρατηρούν ότι ο βαρήκοος βάζει δυνατά την τηλεόραση, παρανοεί αυτά που του λένε, δεν ακούει εύκολα το τηλέφωνο, το κουδούνι ή το θυροτηλέφωνο.

Νόσος Meniere (Μενιέρ)

Είναι μία νόσος του εσωτερικού αυτιού κατά την οποία παρατηρούνται διαταραχές στα υγρά του λαβυρίνθου με αποτέλεσμα να προκαλούνται σημαντικές βλάβες στο όργανο ακοής και ισορροπίας. Η πορεία της νόσου είναι μακροχρόνια, με υφέσεις και εξάρσεις. Χαρακτηριστικό στοιχείο για τη διάγνωση είναι η ύπαρξη της τριάδας συμπτωμάτων βαρηκοΐα, βουητά και ίλιγγος. Ο ασθενής πολλές φορές νιώθει, αισθάνεται, ότι θα του έλθει κρίση της νόσου (το φαινόμενο αυτό το ονομάζουμε αύρα). Η βαρηκοΐα κατά κανόνα χειροτερεύει με το πέρασμα του χρόνου και αφορά κυρίως τις χαμηλές συχνότητες, δηλαδή τους μπάσους ήχους. Ο ίλιγγος είναι συνήθως πολύ έντονος, με εμετό, αστάθεια και μπορεί να απομακρύνει τον ασθενή από την εργασία του για αρκετές μέρες. Τα βουητά στις περισσότερες περιπτώσεις παραμένουν και είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά, ενώ όταν εμφανίζεται έξαρση της νόσου χειροτερεύουν.

Ακουστικό νεύρωμα, καλοήθες όγκος του ακουστικού νεύρου, που μεταφέρει τα ερεθίσματα από το εσωτερικό του αυτιού στον εγκέφαλο. Η αύξηση του μεγέθους του όγκου ασκεί πίεση στα νεύρα με αποτέλεσμα την πρόκληση συμπτωμάτων. Συνήθως παρατηρείται βαρηκοΐα και βουητά, ενώ σπανιότερα ίλιγγος. Τα βουητά είναι συνήθως υψηλών συχνοτήτων, δηλαδή σε ψιλούς ήχους.

Υψηλές δόσεις φαρμάκων όπως ασπιρίνη, κινίνο και κάποια αντιβιοτικά.

Αναιμία.

Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις. 

Υποθυρεοειδισμός.

Καρδιολογικά και αγγειολογικά προβλήματα.

Υπέρταση. Η υπέρταση και οι παράγοντες που ευνοούν την αύξησή της, όπως το στρες, το οινόπνευμα, η καφεΐνη κάνουν πολλές φορές ακουστούς στο αυτί ή στα αυτιά τους παλμούς της καρδιάς. Οι ήχοι αυτοί συνήθως υποχωρούν αν ο πάσχων στρίψει την κεφαλή και την τοποθετήσει σε άλλη θέση, ιδίως όταν έχει ξαπλώσει.

Διαταραχή του αμυντικού μηχανισμού του σώματος.

Σύνδρομο κροταφογανθικής άρθρωσης. Εξετάζεται και η λειτουργία της κροταφογναθικής διάρθρωσης, γιατί οι διαταραχές της αρκετές φορές συνοδεύονται και από εμβοές των αυτιών.

Διαταραχή της Ευσταχιανής σάλπιγγας 

Ψυχιατρικά νοσήματα, άγχος

Διάγνωση

Ο έλεγχος σε πρόβλημα εμβοών περιλαμβάνει

• Ωτορινολαρυγγολογική εξέταση
• Ακουολογικός έλεγχος
• Νευροωτολογικός-Ακουολογικός έλεγχος
• Απεικονιστικός-Ακτινολογικός έλεγχος Όταν υπάρχουν ενδείξεις τότε προχωρούμε σε απεικονιστικό έλεγχο με αξονική ή/και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου. Με αυτό τον τρόπο αναζητούμε παθολογικές καταστάσεις του αυτιού και του νευρικού συστήματος. Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει και ακτινολογικός έλεγχος του αυχένα, αν και το θέμα των αυχενικής προέλευσης βουητών δεν είναι ξεκαθαρισμένο. Επίσης σε περιπτώσεις όπου υποψιαζόμαστε αγγειακή αιτιολογία των βουητών μπορεί να γίνει αγγειογραφικός έλεγχος.
• Αιματολογικός έλεγχος Το αιματολογικό προφίλ του ασθενούς θα πρέπει να διερευνάται με προσοχή. Γενική αίματος, έλεγχος για αιματολογικούς δείκτες φλεγμονής, αυτοάνοσων νοσημάτων, τα επίπεδα των λιπιδίων, των ορμονών του θυρεοειδούς, του σακχάρου μπορεί να δώσουν σημαντικές πληροφορίες.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η θεραπεία  είναι ξεχωριστή για κάθε περίπτωση εμβοών. Βέβαια στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για την αντιμετώπιση τους. Εάν διαγνωστεί κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα ,η αντιμετώπιση του θα συνεπάγεται και μείωση η εξαφάνιση των εμβοών. Δυστυχώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αναγνωρίζεται η ακριβής αιτία. Τα φάρμακα που  χρησιμοποιούνται ποικίλλουν και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να διαπιστωθεί εάν βοηθούν.

Τι χειροτερεύει τις εμβοές;

• Αποφύγετε την έκθεση σε δυνατούς ήχους και θορύβους. 
• Ελέγχετε την αρτηριακή πίεση συχνά. Εάν έχετε πρόβλημα, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας. 
• Ελαττώστε το αλάτι στα φαγητά. 
• Αποφύγετε καφέ, τσάι, τσιγάρο, coca cola. 
• Ασκηθείτε καθημερινά για να βελτιώσετε την κυκλοφορία σας. 
• Να αναπαύεστε ικανοποιητικά και να αποφεύγετε την έντονη κόπωση. 
• Προσπαθήστε να "συνυπάρξετε" με το βουητό σας. Το να σας ανησυχεί πολύ, μόνο επιδείνωση φέρνει. 
• Χρησιμοποιήστε τρύκ για να καλύψετε το βουητό σας, όπως τον ήχο ενός ραδιόφωνου ή τηλεόρασης που θα "σκεπάσουν" τον ήχο του βουητού σας. Στο εμπόριο κυκλοφορούν και ειδικές γεννήτριες ήχων για να καλύπτουν τα βουητά.